9 oktober 2013

Anita Nair


 
De stem van Anita Nair kun je gerust eerlijk en echt noemen. Ze is trouw aan India, loyaal aan haar stad Bangalore, stelt corruptie en andere misstanden aan de kaak, dringt door in de diepere lagen van de menselijke identiteit… en schrijft liefdevol over de Indiase keuken. In haar verhalen wisselen ratio en zintuigen elkaar af.

Na een aantal niet-spannende romans komt ze nu met een misdaadboek - De wreedheid van het hart -, een Westers concept waaraan ze een geheel eigen interpretatie geeft. Ook voor een thriller geldt dat lezen een beetje reizen is!


‘Ik wilde de onderbuik van een stad,
die doorgaans gekend is als modieuze IT-hoofdstad, aan de wereld tonen.’
 
 
Je hebt een hele reeks romans geschreven, verder ook essais, reisverhalen en poëzie. Nu is er een misdaadroman. Verken jij graag de verschillende literaire genres?

Ja. Omdat ik zo ontzettend van schrijven geniet, zie ik het niet als werk maar benader het met de gretigheid uit de tijd waarin ik mijn stem ontdekte. Maar ik geraak snel verveeld wanneer ik dezelfde dingen moet doen. Om de adrenaline op peil te houden probeer ik dus te experimenteren met thema’s en genres.   
 
 
Vergt het schrijven van een thriller andere vaardigheden dan het schrijven van een niet-misdaadroman? En heb je er evenveel voldoening uitgehaald als uit je eerdere werk?

Ja. Omdat ik altijd literaire fictie heb geschreven en de psychologische whodunit thriller een nieuw genre voor me was, was dit anders voor mij. De wreedheid van het hart vroeg om een andere benadering dan mijn overige boeken. Anders dan bij literaire romans, worden thrillers gestuurd door tijdschema’s en actie en bijgevolg is het makkelijk om fouten te maken. Terwijl ik het tempo erin probeerde te houden, moest ik opletten dat ik niets weg gaf. Het bedenken van afleidingsmanoeuvres is trouwens een kunst op zich. 

Om de personages niet op karikaturen te laten lijken, moesten ze bovendien met een fijne pen uitgewerkt worden. En hun dialogen moesten helder en natuurlijk klinken, niet als ingewikkeld erudiet proza. Maar De wreedheid van het hart daagt ook het conventionele krimi-canon uit. Enerzijds heeft het alle stylistische elementen van de literaire roman. Anderzijds wordt het gestuurd door het handelsmerk van de misdaadliteratuur. In tegenstelling tot Unlike The Better Man, Ladies Coupe, Mistress (De Minnares - uitg. Signatuur) or Lessons in Forgetting (Wanneer de cyclonen komen - uitg. Signatuur), is De wreedheid van het hart een liniair verhaal. Daarnaast is het ook een roman die het leven van mensen volgt maar op een ondubbelzinnige manier. Misschien onderscheidt het boek zich, in de eerste plaats, van het populaire genre door de sociale dimensie.   
 
Gemotoriseerde riksja in Bangalore
© Peter Richmond
Heb jij je afgevraagd wat je kunt toevoegen in termen van stijl, thematiek, karakters, details… aan het Westerse model van de misdaadroman?

Deze roman is ondergedompeld in Bangalore en begint in de eerste nacht van de Ramadan om te eindigen met het Feest van Maria. In de loop van deze 38 dagen ontvouwt zich de actie. Protagonist inspecteur Borei Gowda onderzoekt een reeks stadsmoorden die op het eerste gezicht geen verband houden met elkaar… behalve dat alle slachtoffers mannen zijn en op eenzelfde manier vermoord zijn. Toch is hij niet erg populair en moet hij, tijdens zijn speurtocht, strijden tegen de apathie van beleidsmensen. 

Er zijn veel verschillen maar die zijn louter cultureel van aard. Toch zijn er twee dingen die inspecteur Gowda echt anders maken dan de Westerse misdaadhelden.

Het eerste is dat de inspecteur niet gelooft dat gerechtigheid uiteindelijk zal geschieden. Dat hij de crimineel wellicht wel zal vatten maar dat het gerechtelijk systeem de zaak eindeloos in behandeling zal houden en misschien wel zal seponeren. Toch houdt inspecteur Gowda vol omdat hij hoopt dat het deze keer wel lukt, dat bureaucratie en corruptie het voor één keer niet zullen verpesten.  

Ten tweede zijn de meeste Westerse misdaadhelden eenzaten, volledig vervreemd van hun familie. Inspecteur Gowda is dat nauwelijks, hij heeft nog steeds een band - met zijn vader, zijn broer en diens familie, zijn vrouw en zoon -, berust niet in de status van eenzame man. In zijn hart is hij nog steeds heel erg een familieman.

Vliegerwinkel in India
Gowda en Santosh behoren tot dezelfde kaste. Welke is dat? Welke plaats heeft die in de maatschappij? En welke sociale gevolgen zijn hieraan verbonden? 

Gowda en Santosh behoren tot de Gowda-kaste. Gowdas zijn een opperkaste met een militair verleden. Ze zijn, politiek gezien en in aantal, een dominante groep. Het spreekt dus vanzelf dat de Gowdas in de staat Karnataka doorgaans een sterke politieke invloed hebben en erg aan elkaar hangen.
 

Heeft de onbetrouwbaarheid van gezagsdragers, die zowel in dit boek zit als, bijvoorbeeld ook, in het actuele onderwerp van groepsverkrachtingen, te maken met het kastesysteem?

Niet echt. Het kastesysteem heeft erg weinig te maken met onbetrouwbare autoriteiten of verkrachtingen door bendes. Voor de ene is corruptie de oorzaak, voor de andere is het sexuele frustratie.


Is de marginale situatie van transgenders, zoals ze beschreven wordt in De wreedheid van het hart, gegrepen uit de Indiase werkelijkheid?  

Ik heb geschreven over een bepaalde groep waarover we erg weinig weten, zelfs in India. Transgenders zijn een zichtbaar fenomeen in de Indiase samenleving. Dat ze bestaan en deel uitmaken van de gemeenschap is iets waarmee elke Indiër vertrouwd is. Toch hebben ze weinig rechten en worden minachtend behandeld. Het is jammer dat ze niet meer respect krijgen. De meesten van hen zijn onontwikkeld en zullen nooit een baan kunnen vinden in de gevestigde maatschappij.

God Ganesha, beschermheilige van reizigers

Voor Europeanen is de relatie tussen Hindoegoden en gelovigen vrij onbekend. Wat kun je ons daarover vertellen? En is het gebruikelijk dat mensen geloven dat de kracht van die goden in hen kan overgaan, zoals je personage Ravikumar doet? 

De relatie tussen Hindoegoden en gelovigen is een erg persoonlijke. De meeste Hindoes kiezen een godheid uit als beschermengel. Ze smeken zijn zegen af, vragen om hen te helpen in moeilijke maar ook in doorsnee tijden. Wat de vrouwelijke goden betreft, is er een wijdverbreid geloof in de mogelijkheid dat zij in het lichaam van de gelovigen kunnen plaats nemen en zich via hen tot de wereld kunnen richten. Dat gebeurt niet zo vaak maar vaak genoeg zodat mensen, wie het overkomt, het fenomeen kunnen begrijpen. 
 

In het nawoord bedank je Naseer Ahmed, ‘voor de fantastische avondwandeling door de wijk Shivaji Nagar in Bangalore’. Wat was daar zo bijzonder aan? 

Omdat de roman voortgestuwd wordt door de personages en het plot, heb ik voor de eerste keer ook de stad als karakter gebruikt… Twintig jaar lang heb ik door de smalle straten van Sivaji Nagar gereden, langs winkels die alles verkochten van noten over grendels tot auto-onderdelen, oude kranten, vlees, groenten, fruit, bloemen, kleren en schoenen... Ik heb er meer als een nieuwsgierige toerist rondgekeken dan met de berekende blik van een schrijver. Maar op die bepaalde avond had ik een gevoel van voorbestemdheid. Was het de vluchtige geur van vlees dat klaargemaakt werd of sjofel geklede kinderen proevend van suikerspinnen of was het de ondergaande zon die in een ruit reflecteerde? Op dat moment dacht ik aan het Londen van Dickens: ‘The amount of crime, starvation and nakedness or misery of every sort in the metropolis surpasses all understanding.’ 

Ik wilde de onderbuik van een stad, die doorgaans gekend is als modieuze IT-hoofdstad, aan de wereld tonen. Bangalore is erg cosmopolitisch en heeft veel grootstedelijke kenmerken. De stad vertegenwoordigt een levensstijl die snel is en dingen doet gebeuren. Maar er is ook het verborgen Bangalore. Achter de technocraten en grote merken, café latte’s en joggers, schuilt er nog een stad waarover bijna niet geschreven is en dat is wat ik geprobeerd heb te vangen, zelfs te verheerlijken. Maar dat kon ik niet alleen doen. Naseer bood zich aan als escort en zo wandelden we langs de Ramadan-markt van Sivaji Nagar die opengaat om 10 uur ’s avonds en tot in de vroege uurtjes doorgaat. Hoewel het niet veilig is om daar ’s avonds laat alleen rond te lopen, zou een middernachtelijke wandeling het verschil maken, niet alleen wat mijn ingesteldheid betrof maar ook voor het schrijven het boek. Om niet op te vallen heb ik me zelfs anders gekleed en als een moslima mijn hoofd bedekt. Omdat ik geprobeerd heb om op te gaan in de omgeving en Naseer in die wijk bekend is, zag niemand mij als een indringer of een prooi.  
 

Jij hebt er blijkbaar voor gekozen om in India te blijven wonen, hoewel je in het Engels schrijft. Veel collega’s van je doen dat liever vanuit Groot-Brittannië of de VS. Hoe is dat voor jezelf en hoe wordt daarop gereageerd in je land?

Ik zou niet ergens anders kunnen leven dan in India. Er is dus nooit twijfel geweest. Ik denk dat het voor mijn landgenoten niets uitmaakt. Maar het maakt een groot verschil voor mijn belangrijkste lezers, zij die in India wonen. Ze lezen mijn werk in het besef dat ik schrijf over een levend, ademend India en niet een land dat doordrenkt is van nostalgie.  
Papadum hoort bij Indiase maaltijden
Er wordt erg veel gegeten in dit boek. Zegt dat iets over jou of over de Indiase cultuur? 

Ik denk dat de focus op eten en voedsel te maken heeft met beide, met wie ik ben als persoon en met de Indiase samenleving. Ik heb een grote fascinatie voor voedsel (zowel wat lezen, schrijven, koken als eten betreft). Daarnaast denk ik ook dat er in onze samenleving evenveel aandacht wordt besteed aan eten als aan religie. In de diverse Indiase talen is, na de begroeting, de vraag of je al gegeten hebt, één van de eerste die gesteld worden. Die drukt betrokkenheid uit en belichaamt het besef dat het goed gaat met iemand die gegeten heeft of op het punt staat te gaan eten. 
 

 
 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten